انسان حسود ، علاوه بر این که آنچه دیگری دارد می خواهد ، آرزو و خواسته او این است که طرف مقابلش اصلاً آن چیز را نداشته باشد و از این مساله احساس رضایت می کند . انسان حسود پشت سر دیگران آزارشان داده ، با غیبت از فرد او را ترور شخصیت می کنند .
به زبان ساده ترحسادت عبارت است از یک احساس منفی که با دیدن امتیازی که ما نداریم یا آرزو داریم که فقط خودمان آن را داشته باشیم، به ما دست دهد.
تفاوت غبطه و حسادت
حسادت می تواند هیجان منفی و همچنین هیجان مثبت باشد.غبطه معنای مثبت حسادت است و به عنوان آرزوی نعمت و سعادت دیگران را داشتن، بدون آرزو کردن زوال نعمت و سعادت آنان، معنی شده است. در واقع، حسادت و غبطه یک احساس هستند که فقط جهتشان با هم فرق میکند. حسادت جهتاش به سمت شخص دیگر است اما غبطه جهتاش به سمت خود فرد است؛ مثلا ما وقتی به فردی زیبا حسادت میکنیم، در دل میگوییم: «ای کاش زیباییاش از بین برود» اما وقتی غبطه میخوریم، میگوییم: «من هم باید ورزش کنم و مراقب تغذیهام باشم تا تناسب اندام پیدا کنم و پوستم شاداب و ظاهرم بهتر شود.
شناخت و درک حس حسادت
حس حسادت، اگر به ندرت و بسته به موقعیت های خاص به سراغ ما بیاید، حسی طبیعی است و می تواند در یک رابطه، مثبت هم واقع شود. اما اگر حسادت شدید و نامعقول شود به مخرب ترین عوامل برای رابطه دوستانه و عاشقانه تبدیل می شود.
آثار حسادت
آثار روانی: تاثیری که بر حالات روانی و خلق و خوی فرد تاثیر میگذارد و در او بهصورت یک عقده ظاهر میشود.
آثار رفتاری: شخص را وادار به صدمه زدن میکند؛ مانند بدگویی، افترا، گروکشی اطلاعات، چوب لای چرخ گذاشتن. حسادت آن بخش فعال روان را که همیشه آماده آزاررسانی و تجاوز به حقوق دیگران است، تقویت میکند.
آثار ذهنی: حسادت مانند هر احساس منفی دیگری، انرژیای از خود ساطع میکند که دیگران نسبت به آن بیتفاوت نمیمانند.
آثار اجتماعی: این آثار معمولا باعث میشود فرد منفور شود.
ریشه های حسادت
حسادت ازکودکی در همه وجود دارد . اگر عکس العمل های کودکان را مورد توجه قرار دهیم می بینیم که حسادت با شکل ها و حالت های مختلف ظاهر شده و اثرات خود را در بزرگ سالی هم نشان خواهد داد . اشکال حسادت را می توان در رقابت و یا کناره گیری در بخشش بی رویه و یا طمع بی حساب در جاه طلبی و یا تواضع و فروتنی مشاهده کرد اثرات بد حسادت ها و هم چشمی های دوران کودکی ، در بزرگسالی این طور خود را نشان می دهد که مثلاً این افراد در رانندگی همیشه سعی می کنند از دیگران سبقت بگیرند و یا اگر در بازی شطرنج ببازند ، همواره رنج می برند ، آنان بر سر موارد کوچکی شرط بندی می کنند و یا در همکاری ها بیشترین نیرو را می گذارند ، در حالی که ممکن است توان و کشش آن را نداشته باشند . اثرات بد و تلخ حسادت های دوران کودکی که درمان نشده و در خانواده به وجود آمده اند ، آینده را خراب کرده و اثرات بدی را بر جای خواهد گذاشت . حسادت اگر کنترل و درمان نشود به طور دائم اثرات نابهنجار شخصیتی به وجود می آورد.
شایعترین حسادت ها
-کسانی بیشتر حسادت میکنند که توانمندیهای خودشان را دستکم میگیرند.
-کسانی که خودشان را توانا میدانند، ممکن است به موقعیت والای دیگران غبطه بخورند.
-بیشتر افراد همسطح و همطبقه به همدیگر حسادت میکنند.
-هرچه پایگاه اجتماعی افراد به هم نزدیکتر باشد، بیشتر به هم حسادت میکنند.
راهکار روانشناسی برای رفع حس حسادت
حسادت ویژگی رفتاری و شخصیتی ارثی نیست و در نتیجه با ایجاد و اجرای راهکارهای مناسب در خانواده و اجتماع میتوان مانع پیشرفت و حتی بروز آن شد. بنابراین عوامل مختلفی باعث میشوند که این خصیصه کمتر بروز کند.درذیل به این عوامل اشاره می شود.
بلندنظر باشید
تنگنظری ریشه حسادت است. این که فردی از پیشرفت مادی و معنوی دیگری و برخورداری وی از نعمات زندگی ناراحت و آزرده شود چه معنایی جز تنگنظری میتواند داشته باشد. دیگران ممکن است بنا به قضاوت ما به حق یا ناحق از ثروت و دارایی، ارزشهای اجتماعی و... نظیر خوشنامی و شهرت برخوردار باشند. حال باید اندیشید تغییر وضعیت آنان یا احتمالا تلاش برای خدشهدار کردن شرایط آنان یا بدگویی پشتسرشان چه سودی به حال ما دارد و چه منفعتی برایمان به ارمغان میآورد. حسودها گمان میکنند اگر دیگران پیشرفت نکنند یا از نعمات برخوردار نباشند آنان زندگی بهتری خواهند داشت!
خوشبین باشید
پیشرفت دیگران باید بیش از آنکه مایه بیاعتنایی یا حسادت ما باشد باعث خوشحالیمان شود. برای مثال اگر در میان افراد فامیل فردی از نظر اقتصادی و شغلی موفق باشد این امکان را برای سایر آشنایان پدید میآورد که آنان نیز پیشرفت کنند. یک کارخانهدار یا کارآفرین میتواند جوانان فامیل را از بیکاری نجات دهد و یک مدیر موفق و خوشنام میتواند به آشنایانش برای پیمودن مسیر پیشرفت کمک کند.
مقایسه نکنید
از قدیم گفتهاند دست بالای دست بسیار است. آن که به او حسادت میکنیم خود نسبت به دیگران حسادتهای رنگارنگی دارد و شرایط امروز ما نیز برای بسیاری مایه حسادت و حسرت است. اگر قرار باشد شرایط خود را با دیگری که از ما بالاتر است، مقایسه کنیم دائم باید غصه بخوریم.
تقویت اعتماد به نفس
عزت نفس در مقابل حقارت قرار میگیرد که ریشه اغلب حسادتهاست. افراد ضعیف که برای شخصیت خود و موجودیتشان ارزشی قائل نیستند تا این درجه پایین میآیند که به خاطر چیزی به دیگری حسادت کنند. صاحبان اعتماد به نفس به جای حسادت بیهوده شرایط خود را میپذیرند، برای ارتقای خود تلاش میکنند و با صبوری مسیر ترقی را میپیمایند.
توجه به رحمت و حکمت خداى متعال
توجه به گستردگى نعمتها و نیز حکمتخداى متعال، که هر کارى را از روى حکمت انجام مىدهد، مىتواند چاره بدبینى در حسود باشد.اگر نعمتهاى الهى را به دریایى از آب شیرین و گوارا تشبیه کنیم، هیچ کس بر سر سیراب شدن از آن، به دیگرى حسد نخواهد برد.
توجه به ضررهاى حسادت
تلقى حسادت به عنوان یک بیمارى خطرناک، مىتواند زمینه را براى درمان آن فراهم آورد. حسد موجب ضررهاى بدنى و نیز رنج و اندوه فراگیر و طولانى مىشود.توجه به اینکه حسادت پیش از فرد مورد حسادت، اولین ضربه و مهلکترین آنها را بر حسود وارد مىآورد و او را اسیر غم و اندوه مىسازد، مىتواند به عنوان زنگ بیدار باش مورد توجه قرار گیرد.
برای آنچه در زندگی دارید اهمیت و ارزش قائل شوید
وقتی در زندگی با افرادی مواجه می شوید که شرایط و امکانات بهتری دارند، بلافاصله به کسانی بیندیشید که موقعیت پایین تری از شما دارند . به این ترتیب به یاد خواهید آورد که اگر چه به برخی از خواست های خود نرسیدید، هنوز از بیشتر مردم جهان خوشبخت ترید. در واقع مابسیاری از چیزهایی که به طور طبیعی داریم یا به دست آورده ایم، نادیده می گیریم و فراموش می کنیم، چیزهایی نظیر سلامتی، ایمان، خانواده خوب و سالم ، تحصیلات مناسب، دوستان خوب، شغل مناسب ،همکار خوب ،حداقل امکانات زندگی و…
همین حالا قلم و کاغذی بردارید و فهرستی از آنچه در زندگی دارید تهیه کنید . ملاحظه چنین فهرستی ، داشته های ما را به ما یادآوری می کند، امتیازات و امکانات زیادی که در زندگی خود داریم ، اما به سبب عادی شدن آنها ارزش و اهمیت واقعی آنها را از یاد برده ایم. بی تردید، نداشتن هر یک از چیزهایی که یادداشت کرده اید کمبودی برای شما به حساب می آید.
این واقعیت را بپذیرید که کمال مطلق در زندگی وجود ندارد
:زندگی مجموعه ای از موضوعات مختلف است ، خوب و بد . اگر کسی دارای امکاناتی است که شما ندارید ، شمانیز در عوض امتیازاتی دارید که دیگران ندارند خیلی از افرادی که در درس مشخصی قوی هستند ،ممکن است در درس دیگری ضعیف یا معمولی باشند. همه ما نقاط قوت و ضعفی داریم که قابل تامل است. هر یک از ما امکانات وموقعیت های خانوادگی ، مالی، شغلی و تحصیلی ویژه ای داریم که ممکن است در مقایسه با دیگری در وضعیتی بالاتر یا پایین ترقرار بگیرد. بنابراین باید به آنچه خود داریم و آنچه دیگران دارند نگرش کلی داشته باشیم و حاصل جمع را ببینیم نه فقط یکی از موارد را، آنگاه متوجه خواهیم شد که در دنیا کمال مطلق وجود ندارد.
نسبت به موقعیت دیگران نگاه واقع بینانه داشته باشید
یکی از اشتباهات رایج افراد حسود این است که تصورمی کنند دیگران به آسانی و بدون هیچ زحمت و دغدغه ای به موقعیت فعلی رسیده اند . در واقع مردم در ازای چیزهایی که بدست می آورند، ممکن است چیزهایی را ازدست بدهند. بنابراین هر فرد براساس اولویت ها و اهداف خود بهایی برای رسیدن به این هدفها می پردازد. برای مثال، وقتی می بینیدفردی به تحصیلات عالی، شغل مناسب یا امکانات مالی گسترده دست یافته است، مطمئن باشید با سخت کوشی به این امکانات دست یافته است، اکنون او در جایی قرار دارد که شما در حسرت آن هستید،اما معلوم نیست که خود او از موقعیتش کاملا راضی باشد. پشت سر هریک از ما تجربیاتی قرار دارد که در نوع خود ارزنده و قابل تامل است.
نوع تفکر و ویژگیهای شخصیتی افراد غیر حسود را شناسایی کنید
با اندکی تامل، فهرستی از افرادی تهیه کنید که بطور واقعی از موفقیت های شما خوشحال می شوند . حالا سعی کنید منطقی را که باعث می شود این افراد از خوشحالی شما خوشحال شوند ، را درک کنید. ویژگی شخصیتی آنها را بشناسید و شیوه تفکر آنها را در باره خودتان کشف کنید. این افراد چه ویژگی ها و چه طرز تفکر خاصی دارند؟ آیا از اعتماد به نفس بالایی برخوردارند؟ آیا واقع نگر هستند؟ آیا نسبت به نیازهای خودآگاهند؟ آیابه قدرت و حکمت خدا ایمان کافی دارند؟آیا قلبا دیگران را دوست دارند وبرایشان آرزوی خوشبختی دارند؟ در باره این سوالات فکر کنید و بیاندیشید که آنها چگونه به این آرامش و لذت نوع دوستی دست یافته اند.
به نیازهای واقعی خودتان متعهد شوید نه نیازهای دیگران
حسادت ، افراد را به انجام کارهایی وادار می کند که نیاز درونی خودشان نیست. هر انسانی منحصر به فرد است و نیازها و آرزوهای خود را دارد، اما بیشتر ما وقتی به دیگران حسادت می ورزیم از نیازهای منحصر به فرد خود غافل می شویم. برای مثال چون یکی از افراد خانواده یا دوستان در رشته پزشکی مشغول به تحصیل می شود ما نیز به شدت به تحصیل در این رشته متمایل می شویم در حالی که وقتی خوب به نیازها و علائق خود می نگریم شاید نه تنهاعلاقه ای به این رشته نداشته باشیم بلکه حتی به خاطر برخی مسائل حتی از آن متنفر نیز باشیم.
بنابراین وقتی نسبت به موضوعی احساس حسادت می کنید ابتدا از خود بپرسید ” آیا واقعا می خواهم در این موقعیت باشم.
کمک از روانشناس یا روانپزشک
درپایان باید یادآورشد اگر شخصی حسود باشدچیره شدن بر حسادت به صبر و بردباری و کوشش فراوان نیاز دارد. اگر حس می کنید حسادت شما در مشکلات دوران کودکیتان ریشه دارد، میتوانید از مشاوره بسیار سود ببری