هورمون های تیروئیدی برای رشد - کارکرد دستگاه عصبی - انجام سوخت و ساز بدن و تولید گرما و انرژی مورد نیاز هستند.کمبود ید از مشکلات مهم بهداشتی در جهان است .
افراد در معرض خطر
کودکان - افراد در سن بلوغ - زنان باردار - زنان شیرده - ساکنین مناطق کوهستانی بیشترین شانس ابتلا به کمبود ید را دارند. بنابراین باید با اتخاذ شیوه صحیح تغذیه از بروز عارضه کمبود ید در این گروه ها پیشگیری شود.
عوارض کمبود ید
کمبود ید، عوارض بسیاری دارد. برخی از این عوارض به شرح زیر است:
- گواتر، شایع ترین عارضه است و به معنای بزرگ شدن غده تیرویید در جلوی گردن می باشد.
- کم کاری غده تیرویید باعث عقب ماندگی ذهنی و جسمی در کودکان می گردد.
- سقط جنین
- مرده زایی
- لوچی چشم
- کری و لالی از عوارض کمبود ید است .
پیشگیری از کمبود ید
تامین ید از طریق آب و مواد غذایی، بهترین راه است و بهترین روش رفع کمبود ید، استفاده از نمک ید دار است که البته استفاده از نمک ید دار تصفیه شده توصیه می شود. توجه داشته باشیم که در طول زندگی‌مان، برای حفظ سلامتی و رشد مناسب، تنها به کمتر از یک قاشق چای خوری ید نیاز داریم. از آنجا که بدن مان نمی‌تواند ید را ذخیره کند، باید هر روز مقدار بسیار اندکی ید مصرف نمایید.
نکات مهم در نگهداری و مصرف نمک ید دار
1- توجه به عبارت " ید دار" در بسته بندی نمک در هنگام خرید
2- قرار ندادن نمک ید دار در معرض نور مستقیم خورشید و یا رطوبت
3- نگهداری نمک ید دار در ظروف درب بسته و بدون منفذ شیشه ای - پلاستیکی یا چوبی
4- نمک ید دار نباید گرمای زیادی ببیند. بنابراین دقت شود که هنگام طبخ، نمک ید دار در آخر طبخ به غذا اضافه شود.
برترین منابع خوراکی سرشار از ید
از آنجا که بدن نمی‌تواند ید را تولید کند، گنجاندن مقادیر زیادی از خوراکی سرشار از ید در رژیم غذایی‌تان بسیار بااهمیت است. میزان ید موجود در منابع غذایی بسیار اندک است.
۱- نمک ید دار، منبع اصلی ید در رژیم غذایی‌مان است.
۲- سیب زمینی پخته نیز از دیگر منابع غنی از ید به شمار می‌رود. به علاوه، سیب زمینی پخته غنی از فیبر، ویتامین‌ها، مواد معدنی و پتاسیم است.
۳- شیر، نه تنها منبع عالی برای کلسیم و ویتامین D به شمار می‌رود، بلکه به تامین ارزش روزانه‌ی مصرف ید نیز برای بدن کمک می‌کند.
۴- غذاهای دریایی، منبع عالی برای ید محسوب می‌شوند و میگو نیز از این مسئله مستثنی نیست. بعلاوه، مصرف مرتب میگو می‌تواند پروتئین، کلسیم و سایر مواد معدنی مورد نیاز بدن‌تان را تامین نماید.
۵- گوشت بو قلمون بخصوص گوشت سینه‌ی بوقلمون می‌تواند حدود ۲۳ درصد نیاز روزانه‌ی این ماده‌ی معدنی ضروری را برای بدن تامین کند. همچنین بوقلمون، منبع خوبی برای مجموعه‌ی ویتامین B، پتاسیم و فسفر به شمار می‌رود که همگی جزء مواد ضروری برای سلامت بدن هستند.
۶- مصرف روزانه چند عدد آلوی خشک شده می‌تواند فیبر، ویتامین‌ها، مواد معدنی و بخش قابل توجهی از ید مورد نیاز بدن را تامین کند. آلو خشک یک خوراکی پرکالری محسوب می‌شود؛ از این رو، باید در مصرف آن اعتدال به خرج دهید.
۷- لوبیاها یکی از پرکاربردترین مواد خوراکی هستند که می‌توانید در رژیم غذایی‌تان بگنجانید. یک وعده‌ی مصرف به اندازه‌ی نصف فنجان لوبیا سفید یا سبز می‌تواند پروتئین، پتاسیم، مس، اسید فولیک، کلسیم و ید بدن‌تان را فراهم کند.
۸- ماهی تن، بویژه کنسرو ماهی تن، حاوی مقدار زیادی ید است.. این ماهی همچنین حاوی ویتامین D، آهن، پروتئین و مواد معدنی است.
۹- یک عدد تخم مرغ آب‌پز سفت شده می‌تواند حدود ۹ درصد از ارزش روزانه ید را وارد بدن‌تان کند. این خوراکی همچنین ویتامین A، ویتامین E، آنتی‌اکسیدان‌ها، کلسیم، پروتئین و روی مورد نیاز بدن‌تان را تامین می‌نماید.
۱۰- ماست، یکی از سالمترین خوراکی‌هایی است که می‌توانید در رژیم غذایی روزانه‌تان بگنجانید. این خوراکی همچنین گزینه‌ای عالی برای افزایش سطح ید در بدن‌تان به شمار می‌رود.
- موز یک میوه‌ی عالی و حاوی مقدار زیادی پتاسیم است که به سرعت انرژی‌تان را افزایش می‌دهد. با وجود این، کمتر کسی از وجود ید در موز باخبر است. یک عدد موز، حدود ۲ درصد از نیاز روزانه ید را تامین می کند.
۱۲- توت فرنگی، میوه‌ای مغذی است که مقدار فراوانی از ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری را برای بدن فراهم می‌کند. این میوه‌ی خوشمزه، منبع شگفت‌انگیزی برای ید به شمار می‌رود.
۱۳- ذرت نیز می‌تواند به افزایش سطح ید در بدن کمک کند.
۱۴- پنیر چدار یکی دیگر از خوشمزه‌ترین گزینه‌ها برای افزایش سطح ید در بدن به شمار می‌رود.
۱۵- آناناس و ریواس و تره نیز منبع خوبی برای ید محسوب می‌شود.
با یک برنامه صحیح غذایی میتوان تعادل این ماده معدنی مهم را در بدن حفظ کرد.
نویسنده: سعیده نجیب مقدم (کارشناس ارشد تغذیه و فیزیولوژی ورزشی)