مبدا تاریخ را هجرت پیامبر و ماه نخست آن را محرم، سالی که هجرت روی داده بود گرفتند.علت نامگذاری این ماه آن بود که از پیش از اسلام ، جنگ در این ماه را حرام می‌دانستند.
محرم ماه قیام و پیام است که دل‌های شیدای نیکان و مشتاقان را به سوی مراد و محبوبشان معطوف می سازد، ایام حماسه و عاطفه با فرا رسیدن این ماه آغاز می‌گردد تا شیفتگان معرفت و عاشقان ایثار را با کاروان کربلا همراه و هم نوا سازد، تا شور و شعور عاشورایی، دیگر بار احیاء گردد.
ای ماه خون، دوباره می‌آیی و سکوت تاریخ را در هم می‌شکنی و بغض ناله را از حنجره‌ها آزاد می‌سازی.بانگ کاروانت به گوش می‌آید و عاشقان را دوباره به مهمانی فرا می‌خوانی. سلام بر حسین سید و سالار شهیدان و یاران باوفایش. آن اصحاب شهادت طلبش که مصداق واقعی آگاهی و ایمان و شجاعت و فداکاری بودند، چه آن‌هایی که در رکابش به فیض شهادت رسیدند و چه آن‌هایی که پیش از عاشورا شهید شدند. مصائب امام حسین(علیه‌السلام) و اهل بیتش در این راه آنقدر عظیم و جانسوز است که اگر همه ایام محرم هم از آن گفته شود باز هم نمی‌توان حق مطلب را به درستی ادا کرد.
حماسه کربلا حقیقتی را در کهکشان عشق و خون به تصویر کشید تا دیگر کسی برای چشم پوشیدن از آفتاب حقیقت، بهانه ای نیابد. کربلا صحنه وقوع حماسه جاویدی است که وجدان انسان های آگاه، صلابت آسمانی اش را ستایش می کند و در برابر قداست و عظمت آن سر تعظیم فرود می آورد. نام آنانی که در معراج کربلاتن به خاک سپردند و به افلاک پرکشیدند،بعدازگذرقرن ها هم چنان بر تارک تاریخ می درخشد.
با توجه به ورود امام حسین(علیه‌السلام) و یارانش در روز دوم محرم به کربلا و شهادتشان در روز دهم، شیعیان دهه اول این ماه را به یاد آنان و ذکر مصیبتشان به سوگواری و عزاداری ویژه‌ای می‌پردازند و در بزرگداشت شهدای کربلا هر روز از این دهه را مختص به یکی از حماسه سازان این نهضت جاویدان قرار داده‌اند:
روز اول: مسلم‌بن‌عقیل (علیه‌السلام)
روز دوم: ورود کاروان به کربلا
روز سوم: حضرت رقیه (علیه‌السلام)
روز چهارم: حضرت حر و طفلان حضرت زینب (علیه‌السلام)
روز پنجم: حضرت عبدالله‌بن‌الحسن و اصحاب
روز ششم: حضرت قاسم‌بن‌الحسن(علیه‌السلام)
روز هفتم: حضرت علی اصغر (علیه‌السلام) و روضه عطش
روز هشتم: حضرت علی‌اکبر(علیه‌السلام)
روز نهم: حضرت عباس(علیه‌السلام)
روز دهم: حضرت اباعبدالله (علیه‌السلام) و شام غریبان
روز یازدهم: حرکت کاروان از کربلا
روز دوازدهم: ورود کاروان به کوفه
روزسیزدهم: مصائب امام سجاد و حضرت زینب(س) در کوفه و شام
باز این چه شورش است که در خلق عالم است
باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است