نوروز و سلامت روان

رفت و آمدها اثرات جسمی و روحی زیادی دارند. انسان با رفت و آمد دیگران شاداب می شود و حتی مدل سلام و علیک ما در ایام عید می تواند متفاوت باشد که اثرات روانی هم دارد. گفت و گوهای عید تفکرات منفی را از افراد دور می کند. امروزه ثابت شده تنهایی، افراد افسرده را زجر می دهد و مشارکت در مراودات اجتماعی می تواند افسردگی را در افراد کاهش دهد. استفاده از طنز و شوخ طبعی در ایام عید خیلی بر شادابی و حال خوب ما موثر خواهد بود.

اگر ما هم چون وسایل اضافی باورهای غلط خود را در آتش نوروز بسوزانیم؛ می توانیم سبک بال و فارغ از نا امیدی، یاس و دلتنگی، ترس و بی برنامگی و... به استقبال اعتدال زندگی خود بشتابیم. اعتماد دوباره به خود و دیگران نشانه سلامت است خوش بینی به زندگی و تبین خوشبینانه از سال جدید می تواند شما را در برابر ناملایمتی ها مقاوم نماید.

بار روانی نو شدن در اعتدال بهار

هم زمان با اعتدال بهار و حتی قبل از آن انسان ها برای شروع دوباره سال جدید به تکاپو می افتند و برنامه های خود را با خانه تکانی و استقبال از سال نو شروع می کنند در این ایام افراد با تمییز کردن خانه و محل زندگی خود به تغییر و اعتدال جدید خوش آمد گویی می کنند. در گذشته بعد از خانه تکانی به رسم دور شدن آلودگی از محل زندگی و استقبال در یک روز خاص (چهارشنبه سوری یا شب نوروز) آشغال و مواد دور ریختنی را آتش می زدند و زندگی خود را با رفع تمام آلودگی ها و برنامه های جدید و تازه کردن دیدارها (دید و بازدید) شروع می کردند. در واقع این نوع رسم و رسوم ها در شادابی و نشاط روح و روان افراد بسیار تاثیر گذار است.

در نزدیکی عید طبق رسم و رسومات بسیاری از خانم‌های ایرانی مشغول نظافت منزل و به اصطلاح خانه تکانی هستند و این رسم پسندیده ای است اما سوال اینجاست چند درصد از خانم‌ها به خانه تکانی روح و تغییر افکار در سال جدید می‌پردازند؟ عادات و اخلاق بد ما هر ساله همراه با عید به خانه‌ها و جامعه آورده می‌شود و این در حالی است که وسایل منزل ما هر ساله تغییراتی در آن رخ می‌دهد و این نیازمند تجدید نظر در زندگی‌هایمان است که متاسفانه کمتر به آن توجه داریم .

سازگاری با ایام عید

روزهای خاص، برنامه های ویژه خود را می طلبد. شخصیت های سالم و بهنجار زمانی که با موقعیت زمانی اختصاصی و متفاوتی روبه رو می شوند، هوشمندانه از خود انعطاف نشان می دهند و هماهنگ با موقعیت، خود را به سازگاری با شرایط و بهره وری بیشتر از آن نزدیک می کنند. در مقابل، شخصیت فاقد انعطاف، این روزهای متفاوت را به بیهوده گذرانی یا سردرگمی و اضطراب می گذرانند و نتیجه ای جز نارضایتی و احساس بی کفایتی آزاردهنده نصیب شان نمی شود. روزهای آغازین سال نو، با ویژگی های منحصر به فردی که دارد، فرصتی برای سنجش مدیریت روانی است.

انسان ها دوست دارند سال جدید را با شادی و خوشی آغاز کنند. داشتن نشاط، یک امتیاز روانی است و انسان های شاد، موفقیت های بیشتری دارند. نکته اصلی در مدیریت این هیجان مثبت است. زمانی که چنین هیجان و شوری به درستی مدیریت نشود، ممکن است به احساس های منفی، مانند احساس گناه، احساس حسرت، پشیمانی، سرزنش و مانند آن تبدیل شود. با ایجاد اعتدال در شاد بودن، می توان سراسر سال را از این موهبت الهی بهره مند بود؛ چه اینکه افراط در این مهم، ممکن است به آسیب هایی بینجامد که دیگر روزها را تحت تأثیر قرار دهد.

با داغ شدن تنور ارتباطات در نوروز، از سویی پدیده خجسته ای به نام «دیدار اقوام» پدیدار می شود و از سوی دیگر، برخی از ارتباط ها ممکن است با شرایط روحی افراد سازگار نباشد. ارتباطی که نتیجه آن، افت روحی و احساس افسردگی باشد، مطلوب نیست. اگر در میان کسانی که در فهرست ارتباط قرار دارند، افرادی را دارید که حضور شما در منزل آنها همراه با گناه، تغییر مسیر در زندگی سالم، دخالت های بی جا و زیان آور و مانند آن است، توصیه می کنیم این ارتباط را محدود و مدیریت کنید تا از پی آمدهای منفی آن در امان بمانید.

یکی از جلوه های برجسته نوروز، هزینه کردن است. موقعیت های فراوانی در این روزها رخ می دهد که به خرج کردن نیاز دارد. داشتن برنامه ای از پیش تعیین شده برای میزان هزینه کردن متناسب با درآمد، راهکار مناسبی برای کم آوردن در نخستین روزهای سال اقتصادی است. زمانی که با به بهانه هم رنگی با جماعت، هزینه بالایی را بر خود تحمیل می کنیم، طبیعی است که در روزهای باقی مانده از ماه فروردین، با کمبودهای فرسایشی روبه رو خواهیم شد. برخی از هزینه ها قابل مهار و مدیریت است؛ تنها به تدبیر و نیاز دارد.

آفت مهم دیگری که در روزهای نو از سال جدید، نظام روانی ما را به مخاطره می اندازد، اتلاف زمان و عادت به تن پروری و راحت طلبی است. فراغت به معنای بیهوده گذرانی نیست، بلکه به معنای فعالیت های سودمند غیررسمی است. از نظر روانی، انسان ها مستعدند کمترین انرژی را مصرف کنند. هنگامی که شرایط غالب زمانی چنین فضایی را حاکم کند، این استعداد پدیدار می شود و ریشه کن سازی آن وقت زیادی می طلبد. پیشنهاد می کنیم این مشکل را با کار منظم و اندک روزانه برطرف سازیم. هر روز برنامه مشخصی برای خود داشته باشیم و با کارهایی مثل مطالعه، محاسبه برنامه سال و مانند آن، ذهن و روان خود را از رکود بازداریم.

بازار پرکالری نوروز، با تمام جذابیت های خود، ممکن است ما را به دردسر بیندازد. زمانی که بیشتر از انرژی مورد نیاز و متعادل، مواد غذایی دریافت می کنیم، با انباشتگی انرژی روبه رو می شویم که مانند انبار باروت عمل می کند و خود را در شکل هایی مانند اضطراب، آمادگی برای پرخاشگری، احساس بی حوصلگی و خستگی نشان می دهد. فراوانی دید و بازدید، نیازمند اعمال مدیریت فردی و خانوادگی برای مصرف مواد غذایی رایج این روزهاست؛ به ویژه در مصرف مواردی مانند آجیل، شیرینی و تنقلات بیشتر دقت کنیم.

اعتدال در خواب، یکی از عوامل اصلی سلامت روان است. بخش مهمی از اختلال های روانی، مانند افسردگی، اضطراب و وسواس با کیفیت و کمیت خواب ارتباط دارد. روزهای تعطیل، برای عده ای بهانه بیشتر خوابیدن است؛ درحالی که خواب زیاد با تولید اسید لاکتیک، بدن و به دنبال آن روان را دچار اختلال در کارکرد می کند. افزایش میزان خواب، ضمن به هم خوردن برنامه های از پیش تعیین شده نوروز، کسالت های روانی دیگری نیز همراه خواهد شد. فزون خوابی همانند کم خوابی، روند طبیعی جسم و جان فرد را دچار مشکل می سازد. در روان شناسی سلامت نیز این نکته برجسته شده است که خواب به اندازه نیاز مطلوب است، ولی خوابی که به منظور تفریح و فراغت در برنامه تعطیلات گنجانده می شود، آسیب می رساند.

زبان، ابزار انتقال محتوای فکر است. شرایط نوروز به گونه ای است که این وسیله به بیشترین سطح از بهره برداری می رسد. با نگاهی به رهنمودهای دین و روان شناسی در این حیطه، لازم است مراقبت بیشتری از گفت وگو در این روزهای خاص داشته باشیم. آسیب هایی چون وارد شدن به دنیای غیبت، تهمت، بدگویی از زندگی و شرایط آن، که موج منفی در روان پدید می آورد، تحقیر دیگران، پرگویی های آزاردهنده، گفت وگوی زیاد از مسائل مادی که سبب سختی دل و دوری از معنویات می گردد، گفت وگوهای وسوسه انگیز، سخنان ضداعتقادی و ایمان سوز، معرفی مسیرهای انحرافی و مانند آن، می تواند از آسیب های شایع گفت وگوهای نوروزی باشد.

مهم ترین توصیه برای زندگی در سال جدید
تبسم و خنده، احترام و تکریم، هدیه دادن و گرفتن، آراستگی و نظافت، مثبت نگری و مثبت گرایی، توجه به رغبت ها، خوش اخلاقی، تفریح و سلامت، دید و بازدید و برنامه ریزی صحیح و امید به تغییر از جمله مواردی است که توصیه می شود افراد از همان شروع سال جدید سرلوحه زندگی خود قرار داده و در زندگی خود کاربردی کنند .