وی در ۲۹ آبان سال ۱۳۱۱ شمسی در خانواده سید محمدعلی بن حاج میرزا محمد علوی، در سبزوار دیده به جهان گشود.
جدش حاج میرزا محمد، از ثقات و سادات باتقوای سبزوار بود دکتر علوی مقدم تحصیلات ابتدایی خویش را در این شهر در نزد معلم فرزانه مرحوم حاج شیخ حسن داورزنی، در دبستان ملی دانش و با رتبه شاگرد دومی در سطح شهرستان به پایان برد.
از دیگر معلمان وی در آن زمان حاج عباسعلی آقابابایی و حاج غلامحسین صدقی و حسین صدقی بودند. همزمان با تحصیلات علوم جدید، در حوزه علمیه سبزوار به تحصیل علوم اسلامی مشغول شد و علوم عربی و ادبیات و معارف اسلامی را فرا گرفت. دکتر علوی مقدم پس از پایان دوره تحصیلات علوم قدیم و جدید، در سال ۱۳۳۱ به شغل شریف معلمی روی آورد و اولین سال تدریس خود را در روستای نامن، در ۳۵ کیلومتری غرب سبزوار، آغاز کرد و سپس به سبزوار منتقل شد و به تدریس در مدارس این شهر پرداخت.
در سال ۱۳۳۶ در رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشسرای عالی تربیت معلم تهران قبول شد و در سال ۱۳۳۹ با فارغ‌التحصیل شدن از این دانشسرا، سال‌ها در دبیرستان اسرار به تدریس ادبیات فارسی پرداخت. در سال ۱۳۴۰ش، یکی از پنج نفری بود که در رشته دکتر ی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران پذیرفته شد. دکتر علوی مقدم پس از کسب درجه دکتری در سال ۱۳۴۹ از دانشگاه تهران، به تحقیق و تدریس پرداخت و برای تدریس ادبیات فارسی، به دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه مشهد رفت و بیش از سی و پنج سال با سمت دانشیاری و سپس استادی، در آن دانشگاه و همچنین دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت معلم سبزوار به تدریس و تحقیق و پژوهش اشتغال داشته است.
همسر و فرزندان : سیدمحمد علوی مقدم متاهل و دارای همسر (خانه دار) و سه فرزند پسر (پسر ارشد دارای دکتری ساختمان ،پسر میانی فیزیولوژیست و پسر کوچکتر دارای دکتری ادبیات) و دو دختر ( دختر بزرگ دارای کارشناسی زبان انگلیسی و دیگر دختر دارای کارشناسی مامایی) می باشد. دکتر مهیار علوی مقدم فرزند این استاد گرانقدر است که هم اینک به عنوان استادیار و عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت معلم سبزوار به تدریس و تحقیق و تألیف مشغول است.او در همایش نکو داشت پدر خویش مقاله ای تحت عنوان «نظریه دریافت ،هرمنو تیک و تاویل متن » ارائه کرده است.
جوائز و نشانها : از سیدمحمد علوی مقدم در سال 1380 در همایش نکوداشتی برای این استاد فرزانه، در دانشگاه تربیت معلم سبزوار تقدیری به عمل امد. و به همین مناسبت، کتابی با عنوان «کیمای سخن» (شامل مجموعه مقالات همایش) در 513 صفحه منتشر شد. همچنین استاد به پاس بیش از 45 سال خدمات علمی و فرهنگی و تدریس در مراکز آموزش عالی و ترجمه و تألیف و تصحیح آثار متعدد، در سال 1383 به عنوان یکی از «چهره های ماندگار» جمهوری اسلامی انتخاب شد و مورد تقدیر قرار گرفت. از دیگر جوایز سیدمحمد علوی مقدم می توان به استاد نمونه کشوری اش اشاره کرد.
چگونگی عرضه آثار : سیدمحمد علوی مقدم تاکنون، در بیش از 50 کنگره و همایش علمی داخلی و خارجی شرکت جُسته و و بالغ بر 40 سخنرانی در محافل علمی و ادبی ارائه کرده است.او استاد راهنمای بالغ بر 80رساله دکتری و کارشناسی ارشد بوده است. همچنین بیش از 110 مقاله تحقیقی به فارسی درباره زبان و ادبیات فارسی و اعجاز و بلاغت قرآن و... در نشریات ایرانی، مانند: مجله دانشکده ادبیات مشهد، کیهان فرهنگی، کیهان اندیشه، مشکوۀ، حوزه، اندیشه حوزه، میقات، مجله وحدت اسلامی و نشریات پاکستان و تاجیکستان و چند مقاله به عربی نیز در نشریات کشورهای عربی، از جمله سوریه، اردن، مغرب، و قاهره به چاپ رسانده است. بیش از 14 مقاله بزبان عربی نوشته است .
در دورهٔ سوم (سال ۱۳۸۲) از ایشان به عنوان چهره ماندگار رشتهٔ زبان و
ادبیات فارسی تجلیل به عمل آمد.وی در تاریخ ۵ مهر ۱۳۹۷دیده از جهان فروبست.