تاریخچه وبا
بیماری وبا یکی از خصوصیات سرزمینهای عقبافتاده بهشمار میرود. بیماری وبا در فاصله زمانی ۱۵۰ ساله شامل هفت همهگیری است که همهگیری نخست در قسمت بنگال هند بین سالهای ۱۸۱۷ تا ۱۸۲۴ رخداد؛ این بیماری از هند به جنوبشرقی آسیا و سپس به چین، ژاپن، خاورمیانه و جنوب روسیه گسترش یافت، اما همهگیری دوم که بین سالهای ۱۸۲۷ تا ۱۸۳۵ رخداد عمدتاً آمریکا و اروپا را تحت تأثیر قرار داد. طی همهگیری سوم وبا به شمال آفریقا و جنوب آمریکا نیز رسید و در برزیل بسیار مشکلساز شد. در همهگیری چهارم منطقه زیر صحرای بزرگ آفریقا نیز گرفتار شد. طی همهگیری پنجم و ششم به دلیل اینکه باکتری وبا کشف شد و پیشگیری از آن نیز مشخص شده بود، میزان مرگومیر کاهش یافت، اما طی آخرین همهگیری که در سال ۱۹۶۱ در اندونزی گزارش شد، این بیماری با ظهور گونه جدیدی خود را نشان داد و تا به امروز نیز در حال شیوع است.
وبا در ایران
نخستین وبای بزرگ در ایران دوره قاجار و سال ۱۲۳۶ قمری اتفاق افتاد؛ بیماری که به نظر میآید از جنوب ایران شیوع پیدا کرد. به گونهای که در مناطق ساحلی خلیج فارس روزی یک هزار و ۵۰۰ تن را به کام مرگ میکشاند و به دلیل اینکه اجساد این مردگان را در دریا میریختند، بیماری شدت پیدا کرد و در بحرین چهار هزار تن یعنی دوسوم جمعیت آنجا را از میان برد.
وبا از راه بوشهر به دالکی و از آنجا به شیراز رسید و از شیراز نیز به مرکز ایران، تهران و اصفهان انتقال یافت و در سراسر مملکت «از ۱۰۰ هزار تن افزون بکشت و بسیار وقت بود که مردم ایران این مرض را مشاهده نکرده بودند». وبا در ایران کشتار بسیاری به راه انداخت و به روسیه و از آنجا به کشورهای اروپایی منتقل شد.
این بیماری بیشتر در نقاط گرم و مرطوب و در تمام ماههای سال به خصوص از اردیبهشت تا آبان ماه دیده می شود . وبا میتواند باعث اسهال رقیق حاد همراه با کمآبی شدید شود. حدود 12 ساعت تا 5 روز طول میکشد تا فرد پس از مصرف غذا یا آب آلوده علائم را نشان دهد.
نشانههای بیماری
آغاز ناگهانی اسهال رقیق شدید و بدون درد و تب از نشانههای بیماری وبا است. اسهال وبایی به اسهال آب برنجی معروف است و فرد بیمار گاه روزانه بیش از ۳۰لیتر آب دفع میکند که این مقدار دفع آب باعث اسیدوز و نهایتاً میتواند منجر به مرگ فرد شود. کمتر از ۵٪ بیماران وبایی تب دارند. گاهی در آغاز بیماری استفراغ دیده میشود. بیمار احساس تشنگی دارد و بیقرار است، از درد پشت ساق پا شاکی است، زبان خشک، چشمها گودرفته و نبض ناتوان است.
علایم شایع:
تشنگی زیاد
استفراغ بدون حالت تهوع
اسهال آبکی و پرفشار و بدون دلدرد که بیمار نتواند آن را کنترل کند.
گرفتن ماهیچههای پشت ساق پا
کم شدن ادرار
ادرار با رنگ زرد
البته باید توجه داشته باشید که هر کدام از این موارد بالا به تنهایی نشانگر وبا نیستند و یک فرد ممکن است همه نشانههای بالا را نداشته باشد. مدت زمان بروز بیماری از ۲ تا ۵ روز متغیر است.
راههای انتقال بیماری وبا
بیماری وبا به دو روش تماس مستقیم و غیرمستقیم از فردی به فرد دیگر منتقل میشود. این بیماری ممکن است از طریق تماس با چیزهای آلوده به میکروب وبا مانند دست دادن با دستهای آلوده بیماری، تماس با استفراغ یا مدفوع، ملحفه و لوازم آلوده مانند لیوان منتقل شود.
بیماری وبا در روش تماس غیرمستقیم از طریق خوردن آب آلوده به مدفوع مانند استفاده از چاهها، استخرها، جویبارها و دریاچههای آلوده منتقل میشود. خوردن سبزیجات و میوههای خام آلوده، استفاده از غذاهای پخته آلوده که توسط دست آلوده یا حشرات آلوده شده باشد، مصرف شیر و بستنی آلوده که از منابع غیرمطمئن تهیه شده باشد از دیگر روشهای انتقال وبا است.
راههای پیشگیری از بیماریهای اسهالی از جمله وبای التور چیست ؟
▪ازآب آشامیدنی سالم استفاده شود.
▪از سبزیجات و میوه جاتشسته شده و ضدعفونی شده استفاده گردد.
▪قبل از تهیه غذا و توزیع غذا ، قبل ازخوردن غذا ، قبل از دادن شیر یا غذا به کودک حتماً دستها با آب و صابون شسته شود
. از مصرف غذاهای آماده وغیربهداشتی مثل آب میوه ، معجون ، بستنی ، ساندویچ و شیرموز خودداری گردد.
. ازدست فروشها ( آب زرشک فروشی ها ، گردوفروشی ها ، بلال فروشی ها و …) خرید نکنید.
. در آب رودخانه و جوی ها یا استخرهای آلوده شنا نکنید.
. دورنگهداشتن موادغذایی از دسترس مگس و آلودگی های دیگر
. از مصرف یخ غیربهداشتی خودداری کنید.
چه کسانی در معرض ابتلاء به وبا هستند؟
افرادی که در مکانهایی با آب آشامیدنی آلوده، بهداشت و فاضلاب نامناسب زندگی میکنند بیشتر در معرض خطر وبا خواهند بود.
روش درمان بیماری وبا
درمان بیماری وبا باید سریع انجام شود، زیرا این بیماری ظرف چند ساعت باعث مرگ میشود. یکی از روشهای اصلی درمان بیماری وبا، تأمین مایعات مورد نیاز بدن از طریق یک محلول آبرسان به نام ORS است. این محصول به صورت پودر است و باید با آب جوشیده شده مخلوط شود.
زمانی که وبا شیوع پیدا میکند، بیشتر افراد با مصرف محلولهای ORS بهبود پیدا میکنند، اما در مواردی که دهیدراتاسیون شدید است، بیماران به دریافت مایعات درونرگی نیاز دارند.
درحالیکه آنتیبیوتیک جزو ضروری درمان وبا نیست، بعضی از آنها مدت زمان اسهال ناشی از این بیماری را در میان افرادی که شدت بیمار شدهاند، کاهش میدهد. نتایج بررسیهای انجام شده نشان میدهد که مکمل زینک میتواند میزان و مدت زمان اسهال ناشی از بیماری وبا را کاهش دهد.
آیا وبا کشنده است؟
اسهال ناشی از بیماری وبا ممکن است چنان شدید باشد که طی ۲۴ ساعت مرگ و میر ایجاد کند، بنابراین اسهال شدید را باید جدی گرفت.
مراجعه به موقع به پزشک در کاهش مرگ و میر ناشی از اسهال شدید این بیماری بسیار موثر است و اگر فرد به موقع مراجعه نکند به دلیل از دست دادن آب و املاح بدن با شوک و افت فشار خون مواجه شده و در برخی افراد منجر به مرگ میشود.
تشخیص و درمان به موقع بیماری وبا از خطرات ناشی از آن جلوگیری میکند، برآورد شدت کم آبی بدن و جایگزینی مایعات، تجویز آنتی بیوتیک، بستری و سرم تراپی از مهمترین اقدامات انجام شده برای بیمار مبتلا به وبامی باشد.