آقای دکتر لطفا به طور مختصر در خصوص تاریخچه آبله میمونی بفرمایید؟
باسلام در ابتدا لازم است مقدمه ای در خصوص تاریخچه آبله انسانی ارائه دهم . در سال 1967سازمان بهداشت جهانی یک
پروتکلی را برای ریشه کنی آبله انسانی اجرا کرد و بر این اساس در کل دنیا
یک واکسیناسیون عمومی انجام شد و در سال 1980 اعلام شد که این بیماری ریشه
کن شده است.
بعد از ریشه کنی آبله انسانی در 1980 و
قطع برنامه واکسیناسیون، اکنون با گذشت بیش از 40 سال از آخرین واکسیناسیون
و کاهش ایمنی علیه ویروس آبله انسانی به کمتر از 3 درصد جامعه، امکان
انتشار مجدد آبله انسانی (بویژه در افراد زیر 40-45 سال که جمعیت حساس
نامیده می شوند) وجود دارد. البته کسانی که واکسن آبله انسانی را دریافت
کرده اند 85 درصد نسبت به بقیه در مقابل آبله میمونی مقاوم هستند.
در خصوص مشاهده و کشف اولیه این ویروس باید بگویم: ویروس آبله میمونی اولین بار در سال 1958 در جریان تحقیقات آزمایشگاهی بر روی میمون ها در دانمارک شناسایی شد و وجه تسمیه نامگذاری آبله میمونی نیز همین می باشد ولی بنظر می رسد منبع اصلی این ویروس جوندگان باشند.
ابتلا انسان به آبله میمونی اولین بار در سال 1970 در کنگو گزارش شد و از آن پس تاکنون کشورهای آفریقای مرکزی و غربی بعنوان نواحی بومی ابتلا انسان به آبله میمونی شناخته شده اند.
در آفریقای غربی گونه ای وجود دارد که نسبت به آفریقای مرکزی فرم خفیفتری دارد و باید گفت گونه کنگو دارای شدت و عوارض بیشتری است. آبله میمونی در آفریقا آندمیک است البته از سال 2003 به این طرف در کشورهای دیگر هم گزارش شده است . برای اولین بار در حدود 70 نفر آلوده به این ویروس در آمریکا مشاهده شد و بعد از آن هم در انگلیس، اسرائیل، سنگاپور گزارش شد که مشخصاً از حیوان منتقل می شد.از سال 2018 به بعد طغیان این بیماری مرتبط شد با مسافرانی که از نیجریه به کشورهای دیگر مسافرت می کردند.
طغیان آبله میمونی در کشورهای غیر بومی چگونه بوده است؟
اولین طغیان آبله میمونی در خارج از قاره آفریقا در سال 2003 در آمریکا گزارش گردید و پس از آن از سال 2018 تا 2021 موردهای متعددی از طغیان آبله میمونی در کشورهای اسرائیل (فلسطین اشغالی)، انگلیس، سنگاپور و آمریکا گزارش شد. در تمام این طغیانها ارتباط مشخصی بین مسافرانی که از کشورهای آفریقایی به این کشورها مسافرت داشتند و نیز در معرض تماس مستقیم با حیواناتی بودند که از آفریقا به این کشورها وارد شدند وجود داشت.
اما در اواسط ماه می 2022 اولین مورد طغیانی در بریتانیا گزارش شد که در آن ارتباط مشخصی با سفر اخیر به منطقه آندمیک یا تماس نزدیک با فرد شناخته شده مبتلا به آبله میمون مشخص نگردید.
از اواسط ماه می تاکنون در بیش از 80 کشور جهان موارد آبله میمونی جدید شناخته شده که هیچ ارتباط مسافرتی اثبات شده ای با منطقه آندمیک نداشته اند و از طریق مراکز رائه مراقبت های اولیه یا خدمات بهداشت جنسی شناخته شده اند.
در بررسی هایی که بر روی ویروسهای جدید شناسایی شده در مناطق غیر بومی انجام شده است مشخص گردیده آنها مشابه گونه هایی هستند که در نیجریه و در گردش است و ضمناً جهش موتاسیون بیش از حد انتظار در ماده ژنتیکی آنها وجود دارد که این نگرانی را ایجاد کرده که ویروس در گردش در حال افزایش سازگاری انسانی است.
لطفا راههای انتقال بیماری را عنوان کنید؟
1. انتقال حیوان به انسان
2. انسان به انسان
3. از محیط آلوده به انسان
در مورد اول مشخص است کسانی که حیوانات خانگی دارند باید حساس باشند تا در معرض گزش و خراش حیوان قرا نگیرند زیرا ممکن است در هنگام تماس با حیوانات آلوده مبتلا شوند. همچنین اگر گوشت حیوانات هم خام یا نیمه پخته باشد ممکن است یکی دیگر از راه های انتقال این بیماری باشد.
در مورد انتقال انسان به انسان هم باید گفت: در درجه اول انتقال پوستی؛ از طریق پوست آسیب دیده و ملتهب ایجاد می شود. همچنین در داخل بدن سطوح مخاطی مانند حلق، چشم و ناحیه تناسلی و تنفسی خیلی حساس هستند و زمینه را برای ابتلا فراهم می کنند.
همچنین یکی از راه های آلودگی داشتن تماس طولانی مدت و نزدیک و چهره به چهره است و الزاماً از طریق جنسی نیست. انتقال دیگر از راه هوا است. این ویروس البته سنگینتر از کرونا است ولی اگر جمعیت متراکم باشد ویروس به فاصله یک متر به راحتی به فرد دیگر منتقل می شود.
راه دیگر درمورد مادران باردار و شیرده است. مادران باردار آلوده به راحتی ویروس را از طریق جفت به جنین منتقل می کنند و مادران مبتلای شیرده هم چون بچه را مدت طولانی در بغل نگه می دارند انتقال دهنده هستند.
انتقال از محیط آلوده به انسان بسیار مهم است و تماس با ترشحات عفونی بیماران آلوده نظیر لباس یا ملحفه های آنان هم یک راه انتقال مهم می باشد.
در مورد نکته سوم هم باید اشاره کنم در کشور ما و کشورهای همسایه مسلمان و غیر مسلمان در ترکیه، امارات، عراق، پاکستان و کشورهایی آبله میمونی گزارش شده و از چند طرف در معرض خطر هستیم. باید تجمعات مدیریت شده باشد و از تماس های پوستی و رفتارهایی که موجب خراش و زخم می شود باید جلوگیری کنیم. مخصوصاً در مناسبت هایی مثل راهپیمایی اربعین که تراکم و جمعیت افراد زیاد است، باید افراد با آگاهی و دانش کامل شرکت کنند و بسیاری از موارد بهداشتی را رعایت نمایند.
آیا آبله میمونی جزو بیماری های جنسی است ؟
درست است که مشاهده این ویروس در سال 2022 بعد از دورهمی دگرباشان جنسی در اسپانیا هم به طور وسیع اتفاق افتاد ولی به طور قطع نمی توان گفت که چه قدر می تواند از طریق ترشحات تناسلی مردان و زنان ایجاد شود. ولی باید به این نکته اشاره کرد که در گونه های جدید ضایعات را در اطراف ناحیه تناسلی هم می بینیم و افرادی که رفتارهای غیر معمول جنسی دارند و از روشهای حافظتی استفاده نمی کنند مخصوصاً آقایان دگر باش جنسی بیشتر در معرض آلوده شدن هستند ولی تاکنون آبله میمونی جزء بیماریهای منتقله از راه جنسی طبقه بندی نشده است.
علائم آبله میمونی چیست؟
لرز
تب به همراه سردرد ناگهانی و شدید
ضعف و درد در بدن از جمله کمردرد و درد عضلانی
تورم غددلنفاوی
بثورات جلدی
علائم گوارشی مثل تهوع و اسهال
و گاهی گلودرد و سرفه
مراحل بیماری را عنوان کنید؟
باید توجه داشت که از زمان بروز اولین علائم تا زمانی که تمام ضایعات پوستی پوسته شده و دَلمِه¬ها افتاده و لایه¬ای از پوست تازه در زیر آن تشکیل شود امکان انتقال بیماری وجود دارد.
مراحل بیماری آبله میمونی به سه فاز تقسیم می شود:
فاز اول از زمان مواجهه شروع شده و تا شروع علائم ادامه دارد. این دوره غالباً بین 5 الی21 روز می باشد. دوره نهفتگی (کمون) در موارد گزش و زخم حدود 9 روز و در مورد تماس با حیوان حدوداً 13 روز می باشد.
توجه شود که بیماری آبله میمونی در مرحله نهفتگی مسری نمی باشد.علائم اولیه که پیش تر اشاره شد بطور معمول تا 5 روز طول می کشد و از ویژگیهای مهم آن تورم غدد لنفاوی است که معمولاً با شروع تب و یک تا 2 روز قبل از شروع بثورات رخ می دهد.
مرحله یا فاز سوم بیماری معمولاً 1 تا 3 روز پس از تب رخ داده و به مدت 2 تا 3 هفته باقی می ماند.
آیا بثورات جلدی مثل آبله مرغان هست؟
تا حدودی مشابه با آبله مرغان است 1 تا 3 روز پس از تب رخ می دهد و برجسته می شود، سپس آبدار و چرکی می شود که در تمامی مراحل مسری است تا خشک شوند و پوست ریزی کنند. ولی تفاوتی که با آبله مرغان دارد در نحوه انتشارآن و نوع بثورات است. انتشار بثورات جلدی در آبله میمون برخلاف آبله مرغان در 95 درصد در صورت و در 75 درصد موارد در کف دست و پا و در 70 درصد موارد در مخاط دهان و در 30 درصد در نواحی دستگاه تناسلی و در 20 درصد موارد در قرینه و مخاط چشم رخ می دهد. البته در جاهای دیگر هم مشاهده می شود که با تشخیص پزشک امکانپذیر است.
افراد در معرض آبله میمون چه کسانی هستند؟
کسانی که سیستم ایمنی دفاعی آنها پایین است و بیماری زمینه ای دارند.
افراد مبتلا به سرطان ودر حال شیمی درمانی
افراد مبتلا به ایدز یا HIV
کودکان زیر 8 سال
خانم های باردار و شیرده و افراد مبتلا به پسوریازیس و یا سایر بیماریهای پوستی لایه بردار فعال مانند سوختگی، اگزما، زرد زخم و ....
افراد مبتلا به عفونت های پوستی باکتریایی ثانویه و ....
علائم تشخیص و راه های درمان به چه صورت هست؟
تست PCR که مخصوص آبله میمون است و تست آنتی ژنی مثل رپید و دقیقتر کشت ویروس و در نهایت آنتی بادی ها که از روز پنجم پس از ظهور بثورات قابل شناسایی هستند.
در اغلب موارد بیماری آبله میمون خودبخود محدود شونده بوده و نیاز به درمان ندارد. عموماً درمان با هدف تخفیف علائم ، درمان عوارض بیماری و پیشگیری از پیامدهای دراز مدت بیماری متمرکز می باشد. درمانهای ضد ویروسی فقط در موارد شدید بیماری و یا در افراد پر خطری که در معرض ابتلا به فرم های شدید بیماری هستند کاربرد دارد.
معمولاً در زمانی که بیماری با علائم گوارشی شدید همراه است نیاز به مراجعه به بیمارستان و سرم درمانی لازم می باشد.
آیا واکسنی برای آبله میمونی وجود دارد؟
همانگونه که قبلاً اشاره شد واکسیناسیون قبلی با ویروس آبله انسانی تا 85 درصد در پیشگیری از آبله میمونی موثر است و سابقه واکسیناسیون قبلی آبله در مبتلایان به آبله میمونی موجب فرم خفیف تر بیماری می شود.
البته در حال حاضر سازمان بهداشت جهانی توصیه ای در خصوص واکسیناسیون برای عموم جمعیت ندارد.
لطفا درخصوص شباهت ها و تفاوتهای علائم کرونا و آبله میمونی توضیح دهید؟
ماهیت انتقال آبله میمونی متفاوت است. راههای انتقال درکووید عمدتاً تنفسی است اما ماهیت ویروس RNA سبکتر است و به راحتی از راه هوا منتقل می شود. دوره سرایت ویروس کرونا از 48 ساعت قبل از مواجه تا یک هفته بعد از ظهور علائم می باشد.
در آبله میمونی هم یکی از راههای انتقال از هوا هست و لی ماهیت ویروس DNA سنگین تر است که امکان انتقال در ازدحام های بسیار شدید و محیط های سربسته ممکن است اتفاق بیفتد ولی شایعترین راه انتقال تماس جلدی (پوستی) و نزدیک با فرد آلوده می باشد.
آیا احتمال اپیدمی شدن بیماری آبله میمون وجود دارد؟
در دنیا و ایران پاندمی نشده است و براساس گزارش ها خوشبختانه در این هفته آمار ابتلا رو به کاهش بوده و نگرانی کمتر شده است.
و در آخر توصیه های بهداشتی؟
اگر فردی با فرد مبتلا با آبله میمون تماس داشت تا 4 روز فرصت دارد که واکسن آبله میمونی را بزند. اگر تا 14 روز هم ظاهر نشد می تواند واکسن بزند و پیشگیری کند.
در مورد رفتارهای عمومی در جامعه هم اول از همه باید بدانید که ما با پاندمی مثل کووید مواجه نیستیم اگر رفتار پر خطر نداشته باشیم و در شلوغیها نباشیم امکان ابتلا بسیار کم خواهد بود.
اگر فرد دچار علائم اولیه باشد بین 2 تا 3 هفته و در طولانی مدت 4 هفته بهبود خواهد یافت زمانی که علائم اولیه آغاز شد و بثورات جلدی ظاهر شد باید فرد مبتلا در جاهای مخصوص و نقاهتگاه ها یا در اتاقی در خانه که دارای تهویه مناسبی باشد ایزوله شود.
فردی که برای مراقبت از بیمارانتخاب می شود بهتر است کسی باشد که واکسن زده باشد و بیماری زمینه ای نداشته باشد و توان بدنی مناسبی داشته باشد می تواند با استفاده از لباس های مخصوص مثل گان و ماسک n95 و مراقبت از چشمان با فرد مبتلا در ارتباط باشد.
تمامی لباس، ظروف و غیره باید جداگانه شسته شود و مشترک نباشد با آب 60 درجه شستشو شود و یا با آبی که با کلر غنی شده ضد عفونی شود.
نظافت سطوح خیلی مهم است سطوح باید از پسماندها باید پاک شود و از طریق شهرداری ها مواد آلوده دفع شده و یا سوزانده شود.
فرد در زمانی که بیمار است از اتاق خارج نشود و دیگران هم نزدیک نشوند باید از ماسک N95 استفاده کند. کلیه ملحفه ها، حوله ها و لباس های فرد بیمار باید جدا از سایر لباسهای خانگی شسته شود.
ونکته آخر اینکه اجتناب از تماس جنسی از زمان بروز علائم اولیه تا بهبودی کامل ضایعات پوستی توصیه می شود.
با تشکر از جناب آقای دکتر حسینی و توضیحات مفید و موثر ایشان در خصوص این بیماری برای مخاطبان این نشریه