علل و راهکارهای مقابله با ترس یا بی انگیزگی بچه ها از مدرسه

چرا کودک نمیخواهد به مدرسه برود؟

مدرسه در عین حال که می‌تواند محلی جذاب و سرگرم کننده برای کودک باشد، میتواند محلی باشد که ترس‌ها و نگرانی‌های زیادی را برای کودک ایجاد کند. بیشتر کودکانی برای مشاوره نزد متخصصین ارجاع می‌شوند دارای دلایل و حقیقی برای نرفتن به مدرسه هستند و تعداد کمی از آنها دچار انواع مختلفی از ترس‌ها هستند مانند ترس و اضطراب جدایی از والدین یا ترس از مدرسه .

کودکان هنوز نیاموخته‌اند چگونه میتوانند مشکلات و مسائل خود را به تنهایی تجزیه و تحلیل و آنها را حل و فصل کنند، بنابراین ترجیح می‌دهند که از رو به رو شدن با آنها خودداری کنند. گاهی این مشکل به دلیل وجود مسائل و تنش‌ها در محیط خانه است. برای مثال کودک ممکن است نگران باشد در زمانی که در خانه نیست اتفاقات ناگواری بیافتد و در نتیجه از رفتن به مدرسه خودداری می‌کند و یا در برخی موارد تصور میکند با واسطه‌گری خود یا جلب توجه والدین میتواند از جنگ و جدل آنها جلوگیری کند. کودکان به دلایل متفاوتی از رفتن به مدرسه سر باز می‌زنند و شما برای فهم آن میتوانید از مشاور کمک بگیرید یا خود دست به عمل شوید اما در هر صورت شما نمیتوانید کودک را مجبور به دوست داشتن مدرسه بکنید ولی میتوانید باعث ایجاد امنیت و اعتماد در او شوید. شما میتوانید کمک کنید او با احساساتش کنار بیاید و او را به سوی راه حل احتمالی هدایت کنید.در عین حال، شما میتوانید رفتارهایی را که به نحوی باعث ایجاد مشکل شده‌اند، تغییر بدهید و یا حذف کند.

مسائل و مشکلات کودک میتواند ناشی از مشکلات آموزشی باشد و یاممکن است به مسائل تربیتی مربوط باشد.این مسائل دامنه گسترده‌ای دارد که از حرف زدن سر کلاس تا بی‌توجهی کامل به درس، از فراموش کردن تکالیف و انجام ندادن آنها تا مشکلات جدی در یادگیری و خودداری از رفتن به مدرسه را در برمی گیرد. این سوال مطرح میشود که چگونه با این مسائل باید برخورد کنیم ؟ در این مقاله روش‌هایی را برای کمک به والدین و کودکان در مواجهه با یکی این مشکلات یعنی این که کودک نمیخواهد به مدرسه برود را مطرح میکنیم.

راهکارها و عوامل موثر در این زمینه:

کودک به دلایل مختلفی ممکن است از رفتن به مدرسه خودداری کند و برای فهم دلیل آن میتوانید کارهای مختلفی بکنید:

جمع آوری اطلاعات درخصوص دلایل نرفتن کودک به مدرسه

 شما میتوانید با دوستان، همکلاسی ها و برادر و خواهر های کودک صحبت کنید. شما می توانید با پرسش از افرادی که به کودک نزدیک هستند مانند هم بازی های او در مورد دلایل نرفتن کودک به مدرسه اطلاعات مفیدی جمع آوری کنید و از احساسات کودک آگاه شوید. حتی گاهی برادر و یا خواهر بزرگتر می تواند علاوه بر دادن اطلاعاتی که مفید هستند، شما را در حل و فصل مسئله یاری کنند.

با معلم یا مربی کودک صحبت کنید. مشکل را با او در میان بگذارید. معلم باید از مشکلات کودک چه آموزشی باشد و چه احساسی باخبر باشد و همچنین می تواند برای حل و فصل مشکلات کمک بزرگی به شما ارائه دهد.

کودک را به به مدرسه و محیط آن علاقه مند کنید.

برای این کار می‌توانید از مداخلات متفاوتی استفاده بکنید که ویژگی مشترک در همه آنها ایجاد احساس لذت و افزایش احساس خودکارآمدی کودک و توانمندی او در مدرسه است. از جمله کارهایی که میتوانید انجام دهید موارد زیر است:

همیشه در مورد مدرسه و در مورد تحصیلات با نظر مثبت صحبت کنید. روزهایی که در مدرسه قرار است اتفاق خاصی بیفتد یا برنامه خاصی در مدرسه وجود دارد مثلاً اردو یا بازدید از موزه در تقویم علامت بگذارید و در مورد آن با کودک با اشتیاق صحبت کنید مثلاً (( شنبه قرار هست به اردو بروید و من خیلی خوشحالم چون قراره کلی به تو و دوستای تو خوش بگذره یادت نره که حتماً برام تعریف کنی چه اتفاق هایی افتاد اگر هم چیزی لازم هست لیست ای به من بده تا برای اردو تهیه کنیم)

برای کودک امکانات فراهم کنید تا بتواند با همکلاسی ها و دوستان مدرسه‌اش به اشتراک بگذارد و برای آنها سرگرمی ایجاد کند. مثلاً اسباب بازی تازه ای که بتواند به دوستانش نشان دهد یا برای مثال عکس حیوان خانگی که راجع به آن صحبت کند.

برای ماندن در منزل شرایط خاصی را تعیین کنید

همیشه برای شرایط مختلف باید از قبل قانون گذاری کرده باشید و آمادگی برخورد با شرایط مختلف را داشته باشید. برای مثال، کودک باید تب بالای 38.5 درجه داشته باشد و نشانه‌های روشنی از ناخوشی را نیز نشان دهند.اگر کودک، بیمار است باید در رختخواب بماند، ولی در صورتی که مشاهده می‌کنید علایم ناخوشی کودک شما بلافاصله بعد از رفتن به مدرسه ناپدید میشود و تا نوبت بعدی اثری از آنها نیست، در صورتی که کودک به مدرسه نرفت باید ترتیبی دهید که آن روز به کودک خوش نگذرد. یعنی نباید آن روز را به بازی و تفریح و خوراکی خوردن بگذراند. برای او باید محیطی مناسب با حال یک بیمار ایجاد کنید، به طوری که حق نداشته باشد با دوستانش بازی کند. او باید تمام روز در رختخواب بماند و فقط غذاهای مناسب یک بیمار را به او بدهید.

اعتماد ایجادکنید

با کودک صحبت کنید و او را تشویق کنید تمام خبرها و اتفاقاتی که در مدرسه اتفاق می‌افتد را با شما درمیان بگذارد. از کودک بخواهید لیستی از کودک بخواهید لیستی از آنچه در مدرسه مورد علاقه اش است و آنچه را که دوست ندارد با ذکر دلیل برای شما بگوید یا بنویسد بررسی کنید که آیا دلایلی وجود دارد که کودک از مدرسه رفتن نمی ترسد ولی از ترک خانه میترسد ؟ شاید شما نتوانید مشکل کودک را حل کنید اما می‌توانید کاری کنید که کودک با احساساتش کنار آید و با او همدلی کنید تاو احساس امنیت کند.

از ابزار تشویقی استفاده کنید

کودک را به ایجاد دوستی های مدرسه و گسترش آنها تشویق کنید. به کودک کمک کنید با هم مدرسه ای هایش دوست شود و دوستی هایش را با آنها گسترش دهد به خصوص در صورتی که مدرسه او خیلی نزدیک نیست و دوستان زیادی در همسایگی منزل دارد باید بیشتر به این موضوع توجه کنید برنامه هایی را برای آن که دوستان مدرسه ای کودک شما به منزلتان بیایند و با هم بازی کنند ترتیب دهید یا طوری برنامه ریزی کنید که دوستانه مدرسه ای هفته یک بار و هر بار در منزل یکی از آنها جمع شوند برای بچه های بزرگتر پیشنهاد کنید که با دوستانشان در خارج از مدرسه دیدار داشته باشند مثلاً بگویید: علی میتوانی به آرش تلفن کنی و دعوتش کنی که امشب با ما به سینما بیایید.

رفتارهای مثبت کودک را برای مدرسه رفتن و عملکرد تحصیلی خوب مانند تکلیف نوشتن مورد توجه قرار دهید و جایزه بدهید. کودک باید بداند و به او نشان بدهید که مدرسه رفتن و عملکرد تحصیلی برای شما بسیار مهم است و اهمیت ویژه ای برای آن قائل هستید حتی کوچکترین کار هایی که مربوط به مدرسه است مثلاً از خواب بیدار شدن آماده شدن به موقع به سرویس رسیدن و غیره را مورد توجه قرار داده و بدون تشویق و جایزه نگذارید. توجه داشته باشید که برای رفتارهای خوب کودک از قبل شرط نگذاشته و به آنها باج ندهید بلکه همیشه بعد از انجام دادن آن رفتار او را تشویق و تحسین کنید و به گونه این کار را انجام دهید که قابل پیش بینی نباشد تا این موضوع به وسیله ای برای باجگیری توسط کودک تبدیل نشود.

برای بعد از مدرسه کودک برنامه ریزی داشته باشید و فعالیتهای لذت بخشی انجام دهید، مثلاً با هم ناهار بخورید یا به گردش بپردازید.

از مشاوران کمک بگیرید

برای مشکلات شدید تر مانند فوبی مدرسه یا اختلالات یادگیری از یک متخصص کمک بخواهید.

بعضی از کودکان برای رفتن به مدرسه مقاومت بسیار شدیدی از خود نشان می دهند و با شدت تمام از مدرسه گریزان می شوند یا به علت مشکلات جدی دیگری مانند اختلالات یادگیری، اختلال نقص توجه- بیش فعالی و دیگر اختلالات ممکن است عملکرد خوبی در مدرسه نداشته باشند و به علت مشکلاتی که این اختلالات ایجاد می کنند از مدرسه دلزده شوند و بدشان بیاید. بسیار با اهمیت است که در صورت وجود این مشکلات برای درمان آنها از متخصصین مربوطه کمک بگیرید. این بسیار با اهمیت است که هرچه زودتر با مراجعه به این متخصصین مشکل موجود را حل کنید چرا که بسیاری از بزرگسالان که دارای مشکلاتی مانند اختلالات اضطرابی و افسردگی و غیره هستند در کودکی دارای مشکلاتی با مدرسه و اجتماعی بوده‌اند.

شهاب علیپور،دانشجوی دکترای روانشناسی